چرا در برابر برخی احساس حقارت می‌کنید؟

 شخص جدیدی را ملاقات کرده‌اید. طولی نمی‌کشید که متوجه می‌شوید حس نسبتا بدی به شما دست داده است. این در حالی است که تا پیش از ملاقات با او، حالتان کاملا خوب بوده است. دلیلش چه می‌تواند باشد؟
 
آن شخص هر کسی می‌تواند باشد. مثلا فرض کنید والدین همکلاسی فرزندتان را دیده‌اید. او طوری رفتار می‌کند که انگار آدم بسیار مهمی بوده و اطرافیانش هم کاملا با نفوذ هستند.
 
البته این مسئله در هر شرایطی می‌تواند رخ دهد. در شرایط کاری و امور شخصی نیز ممکن است با کسی آشنا شوید که رفتارش عادی نیست. به طور کل، افرادی که دوست دارند خودشان را بزرگ نشان دهند، تلاش می‌کنند تا دیگران را کوچک نشان دهند. شاید به این فکر می‌کنید که ای کاش اصلا با آن شخص روبه‌رو نمی‌شدید و روز خوبتان را به همان منوال سپری می‌کردید.
 
در همین حین، حس کارآگاهی‌تان گل می‌کند. حالتان نه تنها خوب نشده که بدتر هم شده و به دنبال نقاط ضعف و نواقص در ظاهر آن شخص نیز می‌گردید.
 
روانشناسی البته برای این اتفاق توضیح دارد. آلفرد ادلر، روانکاو اتریشی، نظریه‌ی «عقده حقارت» (Inferiority complex) را در این خصوص مطرح کرده است. ادلر می‌گوید افرادی که خودشان عقده‌ی حقارت دارند، در تلاش‌اند تا خود را بالاتر نشان دهند و ابزارشان نیز کوچک قلمداد کردن دیگران است. به نظر ادلر، این حس برتری جویانه در هسته‌ی «روان‌نژندی» قرار دارد.

ما امروزه این حس برتری جویانه را یکی از شاخصه‌های «اختلال شخصیت خودشیفته» می‌دانیم که در آن فرد شخص مایل است خودش را بسیار بزرگتر از آنچه هست، نشان دهد. خودشیفتگی نیز دو نوع دارد: بزرگ‌ نمايى‌ و آسیب پذیری.
 
البته در اکثر مواقع، خودشیفتگی به مراحل روانکاوی نمی‌رسد؛ اما شخص در آن درجه‌ای از خودشیفتگی را دارد. برخی از پژوهشگران شخصیتی از دو واژه‌ی «آشکار و پنهان» به جای « بزرگ‌ نمايى‌ و آسیب پذیری» استفاده می‌کنند و می‌گویند که می‌توان خودشیفتگی را در زندگی روزمره افراد مشاهده کرد.
 
بروکس در پژوهش‌هایی که بر روی دانشجویان کارشناسی یک دانشگاه انجام داد، نتیجه گرفت که چهار مورد می‌توانند منجر به پدید آمدن شخصیت خودشیفته شوند. بنابراین، اگر دوستان و آشنایان شما این چهار مورد را داشتند، بهتر می‌توانید با آن‌ها تعامل کنید:
 
1. فرد ناامن تلاش می‌کند تا شما هم احساس ناامنی کنید
«ناامنی» به طور کلی به احساس یا حالت عصبی اشاره دارد که زمانی که فرد خود را نسبت به دیگری کوچک یا ضعیف می‌بیند، شکل می‌گیرد. زمانی که شما حول محور «ارزش فردی» و راجع به خودتان صحبت می‌کنید، معمولا به شخصی خاص یا نوع خاص شخصیتی اشاره دارید. آیا آن شخص مورد نظر شما همیشه از نقاط قوت خود صحبت می‌کند؟ اگر احساس ناامنی همواره در کنار شما نیست و شما فقط نسبت به برخی از افراد این حس را دارید، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت آن‌ها احساس ناامنی خودشان را به شما منتقل می‌کنند.
 
2. فرد ناامن تلاش دارد تا دستاوردهایش را به شما نشان دهد
نیازی نیست تا شما کنار فردی بنشینید و حس ناامنیِ موجود در رفتارهایشان را حس کنید. در برخی موارد، افراد ناامن خودشان در مورد سبک زندگی بسیار عالی، تحصیلات تکمیلی و درخشان و یا حتی فرزندان رویایی‌شان با شما حرف می‌زنند تا شما را کوچک قلمداد کنند.

3. فرد ناامن به کرات از «لاف فروتنانه» استفاده می‌کند
لاف فروتنانه به زمانی ارجاع دارد که شخص در مورد وضعیت خود تعریف می‌کند، اما از واژه‌های چون «منِ بیچاره» استفاده می‌کند تا خودش را کمی کوچکتر جلوه دهد. در مطالب ارسالی شبکه‌های اجتماعی نیز این امر مشاهده می‌شود. برای نمونه، شخص از اطرافیان شما که برای ملاقات دوستش به شهر دیگر سفر کرده و در پست فیسبوکی‌اش می‌‎نویسد: «علیرغم شغل مهمی که داشتم...» این دست از مطالب به حس ناامنی مرتبط است.
 
4. فرد ناامن مرتبط نسبت به «خوب نبودن شرایط» غر می‌زند
افرادی که در درجه بالایی از عقده حقارت قرار دارند، تمایل دارند تا بگویند که استانداردهای زندگی‌شان بالا است. شاید شما پیش خودتان بگویید که آن فرد مغرور است، اما کمی که دقت کنید متوجه ماهیت او می‌شوید. این دسته از افراد با خود فکر می‌کنند که از دیگران سرترند و مدام جملاتی را بیان می‌کنند که نشان از استاندارهای بالای زندگی‌شان دارد.
 
این موارد در دسته بندیِ «خودشیفتگی آشکار» قرار می‌گیرند. اما دانستن این موارد به شما کمک می‌کند تا هنگام مواجهه با افراد ناامن، تمام تردیدهایی که به صورت ناخود‌آگاه متوجهتان می‌شود را کنار بگذارید. در این صورت است که شما مسیر درست را انتخاب می‌کنید و جایی به شک و تردیدهای به وجود آمده نمی‌دهید. البته فراموش نکنید که با دانستن و شناسایی این موارد می‌توانید به افراد ناامنِ اطرافتان که برایتان مهم هستند، اهمیت دهید.
 
منبع: PsychologyToday